EASA (European Union Aviation Safety Agency)

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego / Agencja Unii Europejskiej ds. Bezpieczeństwa Lotniczego

1. Informacje ogólne

‍EASA jest odpowiedzialna za bezpieczeństwo lotnicze na terenie Europy. Działa na rzecz zapewnienia najwyższych standardów bezpieczeństwa w lotnictwie cywilnym, w tym także dla operacji z użyciem dronów. Poznanie funkcji i zadań EASA jest kluczowe dla wszystkich operatorów dronów, ponieważ agencja ta ustala przepisy i wytyczne, które muszą być przestrzegane w celu bezpiecznego i zgodnego z prawem użytkowania bezzałogowych statków powietrznych.

Czym zajmuje się Agencja?

Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego pełni kluczową rolę w realizacji strategii zapewniającej bezpieczeństwo lotnicze na takim samym poziomie wszystkim obywatelom państw UE oraz jak najwyższego wspólnego poziomu ochrony środowiska. Jej działalność ma prowadzić do wypromowania w lotnictwie cywilnym najwyższych standardów bezpieczeństwa oraz ochrony środowiska. Owe standardy mają być uznane i wdrażane we wszystkich 31 krajach członkowskich UE (27 państw i 4 państwa EFTA). Nad przebiegiem tego procesu wspólnej standaryzacji czuwa agencja poprzez jego monitorowanie, przeprowadzanie inspekcji w poszczególnych państwach oraz zapewniając niezbędną wiedzę techniczną, szkolenia oraz prowadzenie badań. Działa również na rzecz sprawnego funkcjonowania jednolitego rynku lotniczego. Należy jednak rozróżnić i zapamiętać, że EASA zajmuje się bezpieczeństwem lotnictwa, a nie ochroną lotnictwa (np. portów lotniczych, ani ochrony przed terroryzmem). To dwie różne sprawy.

Misja: główne funkcje i zadania EASA

EASA pełni kluczową rolę w europejskim systemie bezpieczeństwa lotniczego poprzez:

• Zapewnienie najwyższego wspólnego poziomu ochrony bezpieczeństwa obywateli UE
• Zapewnienie najwyższego wspólnego poziomu ochrony środowiska
• Jednolity proces regulacyjny i certyfikacyjny między państwami członkowskimi
• Ułatwienie wewnętrznego jednolitego rynku lotniczego i stworzenie równych warunków działania
• Współpracuje z innymi międzynarodowymi organizacjami lotniczymi i organami regulacyjnymi

‍

• Tworzenie przepisów i standardów: EASA opracowuje i aktualizuje przepisy dotyczące bezpieczeństwa lotniczego, w tym regulacje dotyczące dronów. Przepisy te mają na celu minimalizowanie ryzyka związanego z operacjami lotniczymi.
• Nadzór nad bezpieczeństwem: Agencja monitoruje przestrzeganie przepisów przez państwa członkowskie UE oraz udziela wsparcia technicznego w zakresie bezpieczeństwa lotniczego.
• Certyfikacja: EASA certyfikuje produkty lotnicze, w tym drony, aby zapewnić, że spełniają one wymagania bezpieczeństwa i są zgodne z przepisami.
• Koordynacja międzynarodowa: EASA współpracuje z międzynarodowymi organizacjami lotniczymi, takimi jak ICAO (International Civil Aviation Organization), w celu harmonizacji globalnych standardów bezpieczeństwa.

Praktyczny przykład: Przepisy EASA dotyczące kategorii A2 wymagają od operatorów dronów ukończenia szkolenia teoretycznego i praktycznego oraz zdania odpowiednich egzaminów. Celem tych wymagań jest zapewnienie, że operatorzy posiadają wiedzę i umiejętności niezbędne do bezpiecznego latania dronami w pobliżu osób​.

Użytkowanie dronów wg EASA w kategorii otwartej

EASA opracowała kompleksowy zestaw przepisów dotyczących użytkowania dronów w Unii Europejskiej, który obejmuje:

• Klasyfikację dronów: Drony są klasyfikowane na podstawie ich masy, celu użytkowania oraz potencjalnego ryzyka operacyjnego. Każda klasa (np. C0, C1, C2) ma specyficzne wymagania dotyczące rejestracji, szkolenia oraz warunków operacyjnych​​​.
• Kategorie operacji dronów: Określone zostały różne poziomy ryzyka i wymagania: operacje niskiego ryzyka w kategorii otwartej nie wymagają zezwoleń, operacje średniego ryzyka w kategorii szczególnej wymagają oceny ryzyka i zgody organu krajowego, a operacje wysokiego ryzyka w kategorii certyfikowanej wymagają pełnej certyfikacji drona, operatora oraz pilota.

Podsumowanie

EASA jest fundamentem dla bezpiecznej i sprawnej przestrzeni lotniczej w Europie. Jej prace nad unifikacją standardów lotniczych mają kluczowe znaczenie, szczególnie w kontekście szybkiego rozwoju technologii dronów i innych bezzałogowych statków powietrznych. Agencja nie tylko reguluje, ale również edukuje i wspiera państwa członkowskie w implementacji i przestrzeganiu nowych regulacji.

2. Informacje zaawansowane

Podstawy prawne funkcjonowania EASA

Powstała w 2002 roku, aby zajmować się sprawami lotnictwa załogowego. Dopiero w 2018 roku zakres kompetencji agencji objął także lotnictwo bezzałogowe w wyniku uchwalenia przez Parlament Europejski i Radę (Radę UE) rozporządzenia (EU) 2018/1139 z dnia 4 lipca 2018 w sprawie wspólnych zasad w zakresie lotnictwa cywilnego i utworzenia Agencji Bezpieczeństwa Lotniczego Unii Europejskiej oraz w wyniku zmiany rozporządzeń (WE) nr 2111/2005, (WE) nr 1008/2008, ( UE) nr 996/2010, (UE) nr 376/2014, a także dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/30/UE i 2014/53/UE oraz uchylające rozporządzenia (WE) nr 552/2004 i (WE) nr 216/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenia Rady (EWG) nr 3922/91.

Zarząd agencji i Polska w EASA

EASA z siedzibą w mieście Kolonia (Niemcy) kierowana jest przez dwa główne organy: Radę Zarządzającą EASA oraz Dyrektora wykonawczego EASA. Rada liczy 32 członków, w skład Rady Zarządzającej wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, czyli (27 państw UE + 4 państwa EFTA + Komisja Europejska). Naszym polskim przedstawicielem w radzie jest były Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego - Piotr Samson. Został on również wybrany w grudniu 2019 roku na pięcioletnią kadencję przewodniczącego Zarządu tej Rady. To ogromny sukces i docenienie naszego kraju za polski wkład w rozwój ogólnoświatowego lotnictwa. Polska wiele wnosi i ma wiele sukcesów.

Dlaczego powstała EASA

W organach Unii Europejskiej zauważono potrzebę, aby powstał „jeden wyspecjalizowany organ ekspercki”, który zapewni odpowiednią wiedzę fachową instytucjom UE w celu przygotowania przepisów i weryfikacji ich wdrażania na szczeblach krajowych. Brak takiego jednego organu, a przy tym rozproszenie kompetencji na poszczególne kraje członkowskie sprzyjało uprzednio powstawaniu różnic w podejmowanych decyzjach na różnych etapach ich podejmowania, pomimo wspólnych celów jakim miały służyć.

Zakres zadań EASA

Urząd Lotnictwa Cywilnego w swoich materiałach wymienia zadania Agencji:

• Proponowanie projektów przepisów wykonawczych we wszystkich dziedzinach związanych z misją EASA;
• Certyfikacja i zatwierdzanie produktów i organizacji w dziedzinach, w których EASA ma wyłączne kompetencje (np. zdatność do lotu);
• Zapewnienie nadzoru i wsparcia państwom członkowskim w dziedzinach, w których EASA ma kompetencje dzielone (np. operacje lotnicze, zarządzanie ruchem lotniczym);
• Promowanie stosowania europejskich i światowych standardów;
• Współpraca z podmiotami międzynarodowymi w celu osiągnięcia globalnego poziomu bezpieczeństwa obywateli UE na całym świecie.

Ważne dla pilotów i operatorów dronów

1. Regulacje dotyczące rynku dronów i użytkowników: EASA opracowuje i wprowadza jednakowe przepisy dotyczące korzystania z dronów w całej Europie. Piloci dronów muszą przestrzegać tych regulacji, które obejmują klasy dronów, zasady rejestracji użytkowników, zdobycie certyfikatów, oraz inne wymogi.
   ‍
2. Kategorie lotów: EASA wprowadziła kategorie lotów: Otwarta, Szczególna, Certyfikowana, które określają warunki na jakich piloci mogą użytkować drony, w zależności od ich charakterystyki i sposobu wykorzystania. Z tego wynika stopień ryzyka, dla którego obowiązują odpowiednie zasady bezpiecznego lotu.
   ‍
3. Personel lotniczy: EASA wyróżnia personel odpowiedzialny za stan techniczny sprzętu, przygotowujący operacje i personel biorący udział bezpośrednio w operacjach lotniczych. Wyraźnie rozdzieliła role pilota i operatora przypisując im różne obowiązki i odpowiedzialność.
   ‍
4. Certyfikacja pilotów dronów: EASA określa wymogi dotyczące certyfikacji kompetencji pilotów dronów. Piloci muszą przejść odpowiednie szkolenia, aby uzyskać kwalifikacje potwierdzające gotowość do legalnego i bezpiecznego pilotowania dronów.
   ‍
5. Bezpieczeństwo lotów: EASA dba o bezpieczeństwo lotów dronów poprzez ustalanie norm i procedur związanych z utrzymaniem w trakcie lotu bezpieczeństwa na ziemi i w powietrzu oraz reagowaniem na sytuacje awaryjne.
   ‍
6. Aktualizacje i zmiany w przepisach: Piloci i operatorzy dronów powinni śledzić aktualne informacje i zmiany wprowadzane przez EASA w zakresie regulacji dotyczących dronów, aby postępować zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zmiany następują stosunkowo często, co jest cechą nowych prężnie rozwijających się branż, a za taką uważa się branżę bezzałogowych statków powietrznych.

‍

‍

‍

Użytkowanie dronów wg EASA w kategorii otwartej

EASA opracowała również kompleksowy zestaw przepisów dotyczących użytkowania dronów w Unii Europejskiej, obejmujący różne poziomy ryzyka, w tym operacje o średnim ryzyku. W ramach tego zestawu przepisów znajdują się:

1. Scenariusze standardowe (STS - Standard Scenarios): Standardowe scenariusze to tylko część szerszego zbioru regulacji opracowanych przez EASA dla typowych operacji dronów, takich jak loty w zasięgu widoczności wzrokowej (VLOS). Scenariusze te upraszczają proces uzyskiwania zezwoleń na operacje dronów w UE, zapewniając jednocześnie wysoki poziom bezpieczeństwa dzięki ujednoliconym i uproszczonym procedurom.
2. Instrukcję operacyjną: EASA określa wymogi, jakie musi spełniać instrukcja operacyjna dla operatorów dronów i ich personelu. Instrukcja ta zawiera szczegółowe procedury operacyjne, zasady bezpieczeństwa, procedury awaryjne oraz wymagania techniczne dotyczące sprzętu, które muszą być przestrzegane, aby zapewnić bezpieczne i zgodne z przepisami operacje dronami.

Pytanie Refleksyjne

W jaki sposób rozwój i implementacja jednolitych regulacji przez EASA mogą wpłynąć na innowacyjność w sektorze lotniczym? Czy istnieje ryzyko, że zbyt sztywne regulacje mogą hamować postęp technologiczny, czy raczej będą stymulować bezpieczny rozwój?

‍

3 | Certyfikacja Dronów

Rola EASA i Jednostek Notyfikujących w Procesie Certyfikacji Dronów

EASA w Procesie Certyfikacji

EASA (European Union Aviation Safety Agency), czyli Europejska Agencja Bezpieczeństwa Lotniczego, jest kluczowym organem regulacyjnym w Europie, który odgrywa centralną rolę w procesie certyfikacji dronów i innych statków powietrznych. Jej głównym zadaniem jest zapewnienie, że wszelkie urządzenia latające, w tym drony, spełniają rygorystyczne standardy bezpieczeństwa przed ich wprowadzeniem na rynek europejski.

Kluczowe Aspekty Roli EASA

• Tworzenie i Aktualizacja Przepisów: EASA opracowuje szczegółowe przepisy techniczne, które muszą być przestrzegane przez producentów dronów. Przepisy te dotyczą między innymi zdatności do lotu, bezpieczeństwa operacyjnego i ochrony środowiska.
• Certyfikacja Produktów: EASA przeprowadza certyfikację typu, która jest niezbędna dla każdego modelu drona, który ma być komercyjnie eksploatowany w UE. Certyfikacja ta potwierdza, że dany model drona spełnia wszystkie obowiązujące normy i przepisy.
• Nadzór nad Producentami: Agencja monitoruje i audytuje producentów dronów, aby upewnić się, że ich procesy produkcyjne i finalne produkty są zgodne z unijnymi standardami.

‍

Rola Jednostek Notyfikujących

Jednostki notyfikujące to organizacje, które zostały upoważnione przez EASA do przeprowadzania niektórych specyficznych zadań w procesie certyfikacji. Te niezależne organy odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu, że producenci przestrzegają unijnych regulacji.

Zadania Wykonywane przez Jednostki Notyfikujące:

• Ocena Zgodności: Przeprowadzają niezależne testy i analizy, aby upewnić się, że produkty spełniają wymagane standardy.
• Audytowanie Producentów: Regularnie sprawdzają procesy produkcyjne, aby zapewnić ciągłą zgodność z normami.
• Wydawanie Certyfikatów: Po pozytywnym zakończeniu testów i ocen, jednostki notyfikujące wydają certyfikaty zgodności, które są dowodem spełnienia przez produkt wymaganych standardów.

Podsumowanie

EASA wraz z jednostkami notyfikującymi tworzy system zapewnienia bezpieczeństwa, który ma kluczowe znaczenie dla wszystkich użytkowników europejskiego nieba. Proces certyfikacji dronów jest złożony i wymaga ścisłej współpracy między producentami, EASA oraz jednostkami notyfikującymi, aby każdy dron używany w UE był bezpieczny dla ludzi i środowiska.

‍

‍