Rozporządzenia Komisji (UE) 

Omówione zostało rozporządzenie założycielskie EASA nr 2018/1139, w którym wyznaczone zostały zadania dla agencji. Faktyczna realizacja tych zadań materializuje się w wydanych dwóch kolejnych rozporządzeniach dotyczących BSP: 

• Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/945 z dnia 12 marca 2019
• Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) 2019/947 z dnia 24 maja 2019

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) 2019/945
z dnia 12 marca 2019

w sprawie bezzałogowych systemów powietrznych oraz operatorów bezzałogowych systemów powietrznych z państw trzecich

Ważnym aspektem do zapamiętania, jest to, że te rozporządzenie delegowane reguluje produkcję i wprowadzenie na rynek systemów bezzałogowych statków powietrznych oraz funkcjonowanie unijnego rynku bezzałogowców (producentów, dystrybutorów, importerów, usługodawców), a także operatorów z państw spoza unii oraz jakie normy i standardy, które ma spełniać sprzęt dostarczany i użytkowany w europejskiej przestrzeni powietrznej. Wszystkich użytkowników rynku lotnictwa bezzałogowego dotyczyć będą te same regulacje, a w tym te same definicje, te same procedury i wymogi.

Definicje - wybrane

W rozporządzeniu 2019/945  należy zwrócić uwagę na Artykuł 3 zatytułowany “Definicje”.

1) „bezzałogowy statek powietrzny”

oznacza dowolny statek powietrzny eksploatowany lub przeznaczony do eksploatacji bez pilota na pokładzie, który może działać samodzielnie lub być pilotowany zdalnie;

3) „bezzałogowy system powietrzny”

oznacza bezzałogowy statek powietrzny i wyposażenie do zdalnego sterowania nim;

4) „operator bezzałogowego systemu powietrznego”

oznacza dowolną osobę prawną lub fizyczną eksploatującą lub zamierzającą eksploatować co najmniej jeden bezzałogowy system powietrzny;

‍

Należy zastanowić się nad tym czym jest eksploatacja. Będzie ona w naszym kontekście oznaczać użytkowanie bezzałogowego statku powietrznego, często również powiązane z czerpaniem korzyści. Operatorem będzie więc ten podmiot, osoba fizyczna lub prawna, który do realizacji swoich celów wykorzystuje drony.

22) „bezzałogowy system powietrzny skonstruowany do użytku prywatnego”

oznacza bezzałogowy system powietrzny zmontowany lub wyprodukowany na użytek własny konstruktora, z wyłączeniem bezzałogowych systemów powietrznych zmontowanych z zestawu części wprowadzonych do obrotu przez producenta jako gotowy do montażu zestaw;

27) “pilot bezzałogowego statku powietrznego”

oznacza osobę fizyczną odpowiedzialną za bezpieczne wykonanie lotu przez bezzałogowy statek powietrzny poprzez ręczne sterowanie lotem albo – w przypadku gdy bezzałogowy statek powietrzny wykonuje lot automatycznie – poprzez monitorowanie jego kursu i utrzymywanie przez cały czas możliwości interwencji i zmiany kursu;
Będzie to więc osoba bezpośrednio wykonująca czynności związane ze sterowaniem, nadawaniem kierunku lotu bsp, wyznaczająca trasę lotu lub kontrolująca jego lot w celu ewentualnej interwencji, gdy wykonywany jest w trybie automatycznym np. według zaprogramowanych algorytmów lub w locie po punktach.

28 „maksymalna masa startowa” („MTOM”)

oznacza maksymalną określoną przez producenta lub konstruktora masę bezzałogowego statku powietrznego, obejmującą obciążenie użytkowe i paliwo, przy której można eksploatować bezzałogowy statek powietrzny;

29) „obciążenie użytkowe”

oznacza wszelkiego rodzaju przyrządy, mechanizmy, wyposażenie, części, aparaturę, oprzyrządowanie lub akcesoria, w tym urządzenia komunikacyjne, zainstalowane na statku powietrznym lub przymocowane do statku powietrznego, które nie są używane ani przeznaczone do wykorzystania podczas eksploatacji statku powietrznego lub sterowania nim w locie i nie są częścią płatowca, silnika ani śmigła;

30) „tryb podążania za stacją bazową”

oznacza tryb pracy systemu zewnętrznego, w którym bezzałogowy statek powietrzny stale podąża za pilotem bezzałogowego statku powietrznego w uprzednio określonym promieniu;

31) „jednoznaczna zdalna identyfikacja”

oznacza system lokalnego rozpowszechniania informacji o eksploatowanym bezzałogowym statku powietrznym, w tym jego oznakowania, pozwalający uzyskać te informacje bez fizycznego dostępu do bezzałogowego statku powietrznego;

32) „świadomość przestrzenna”

oznacza funkcję wykrywania potencjalnych naruszeń ograniczeń przestrzeni powietrznej w oparciu o dane przekazane przez państwa członkowskie i ostrzegania o nich pilota bezzałogowego statku powietrznego, aby mógł niezwłocznie podjąć skuteczne działanie w celu zapobieżenia tym naruszeniom;8

36) „zawis”

oznacza pozostawanie w tej samej pozycji w powietrzu;

37) „zgromadzenia osób”

oznaczają zgromadzenia, w przypadku których zagęszczenie obecnych osób uniemożliwia im przemieszczanie się.

‍

Zdalna identyfikacja „jednoznaczna zdalna identyfikacja”(definicja nr 31)

W nowych przepisach zajmuje bardzo ważne miejsce, prawie każdy nowy wyprodukowany dron zgodnie z nowymi przepisami, będzie musiał posiadać system zdalnej identyfikacji - wszystkie klasy drony oprócz klasy 0. Także drony skonstruowane do użytku prywatnego będą w większości sytuacji musiały posiadać dodatkowy element do zdalnej identyfikacji. Do obowiązków pilota dojdzie konieczność zapewnienia, a nawet sprawdzenia aktywności tego systemu na czas użytkowania bsp i dbanie o aktualność tego systemu oraz o aktualność rozsyłanych publicznie danych np. wprowadzonego numeru operatora. Niektóre strefy geograficzne będą mogły wymagać, aby w ich granicach operowały jedynie bsp wyposażone w określone funkcje techniczne, w szczególności w systemy zdalnej identyfikacji.

Wykaz wymogów, w tym zakres ropowszenianych publicznie danych

Dla pilota bsp i operatora warte zwrócenia uwagi jest zakres informacji oraz co musi zapewnić jednoznaczna zdalna identyfikacja:

1. umożliwia załadowanie numeru rejestracyjnego operatora bezzałogowego systemu powietrznego
2. zapewnia – przez cały czas trwania lotu – jednoznaczną okresową emisję z bezzałogowego statku powietrznego w czasie rzeczywistym przy użyciu otwartego i udokumentowanego protokołu transmisji, w taki sposób, aby urządzenia mobilne, znajdujące się w strefie nadawania, mogły je jednoznacznie odbierać, następujących danych:some text
   1. numer rejestracyjny operatora bezzałogowego systemu powietrznego;
   2. niepowtarzalny fizyczny numer seryjny bezzałogowego statku powietrznego zgodny z normą ANSI/CTA-2063;
   3. położenie w przestrzeni bezzałogowego statku powietrznego oraz jego wysokość nad poziomem terenu lub punktem startu;
   4. przebieg trasy mierzony zgodnie z ruchem wskazówek zegara w odniesieniu do północy geograficznej i prędkości bezzałogowego statku powietrznego względem ziemi; oraz 
   5. położenie w przestrzeni pilota bezzałogowego statku powietrznego lub, jeśli informacja ta nie jest dostępna, punkt startu;
3. uniemożliwia modyfikowanie przez użytkownika danych,some text
   1. niepowtarzalnego numeru seryjnego dodatkowego elementu zgodnego z pkt 2;
   2. znacznika czasu, położenia bezzałogowego statku powietrznego w przestrzeni oraz jego wysokości nad poziomem terenu lub punktem startu;
   3. przebiegu trasy mierzonego zgodnie z ruchem wskazówek zegara w odniesieniu do północy geograficznej i prędkości bezzałogowego statku powietrznego względem ziemi; oraz 
   4. położenia w przestrzeni pilota bezzałogowego statku powietrznego lub, jeśli informacja ta nie jest dostępna, punktu startu;
4. zmniejsza możliwość manipulowania funkcjonowaniem systemu zdalnej identyfikacji; oraz
5. jest wprowadzany do obrotu z instrukcjami producenta zawierającymi odniesienie do protokołu transmisji wykorzystywanego do jednoznacznej zdalnej identyfikacji oraz instrukcję:some text
   1. instalacji modułu na bezzałogowym statku powietrznym; oraz
   2. ładowania numeru rejestracyjnego operatora SBSP.

‍

Zauważyć należy, że będzie możliwy odczyt przebiegu trasy i położenia drona w przestrzeni powietrznej oraz pilota na ziemi (lub miejsca startu) przez urządzeń w dyspozycji innych osób, które będą w strefie nadawania, tak więc łatwiej będzie kontrolować wszelkie przekraczanie przepisów i lokalnych regulacji, a z drugiej strony łatwiej będzie o komunikację i koordynację między samymi użytkownikami przestrzeni powietrznej.

ULC INFORMUJE - aktualności, z dnia 18.01.2024 r.

Zdalna identyfikacja - ULC - Jednoznaczna zdalna identyfikacja (direct remote identification – DRI) 

Wymóg odnośnie DRI nie dotyczy:

- dronów, które są oznaczone jako klasa C0 albo C4,

- dronów na uwięzi (oznaczonych jako klasa C3, C5 albo C6),

- dronów, które nie są oznaczone klasami, ale będą wprowadzone do obrotu przed dniem 1 stycznia 2024 r. i będą eksploatowane w podkategorii A1 (drony o masie poniżej 250 g) lub A3 (drony o masie poniżej 25 kg),

- dronów skonstruowanych do użytku prywatnego, które będą eksploatowane w podkategorii A1 (drony o masie poniżej 250 g i maksymalnej prędkości eksploatacyjnej mniejszej niż 19 m/s) lub A3 (drony o masie poniżej 25 kg),

- w okresie przejściowym - do 31.12.2025 r. dronów wykorzystywanych do operacji w ramach krajowych scenariuszy standardowych NSTS gdy nie są wyposażone w DRI, jeśli są wyposażone jest obowiązek używania DRI podczas operacji,

- dronów, które nie są oznaczone klasami a mogą być użytkowane w kategorii „otwartej” w okresie przejściowym - do 31.12.2023 r.

Klasy bezzałogowych statków powietrznych 

Bezzałogowe statki powietrzne, które będą miały potwierdzoną zgodność z dowolną klasą opisaną w rozporządzeniu delegowanym 2019/945 będą miały pewne cechy wspólne niezależnie od klasy oraz takie, które będą je od siebie wyraźnie wyróżniać. 

Wspólne cechy wszystkich dronów: 

‍

Cechy wspólne dronów w kategorii otwartej z klasą (C1, C2, C3) - wybrane cechy

• umożliwia pilotowi bezzałogowego statku powietrznego bezpieczną kontrolę stabilności, zwrotności i transmisji danych, zgodnie z instrukcjami producenta, stosownie do potrzeb we wszystkich przewidywanych warunkach eksploatacji, w tym w razie awarii jednego lub, w stosownych przypadkach, większej liczby układów;
• jest wprowadzany do obrotu z instrukcją od producenta zawierającą obowiązkowo informacje m.in:some text
  • MTOM, 
  • masę bsp,
  • instrukcje konserwacji,
  • poziom mocy akustycznej,
  • procedury usuwania usterek 
  • i inne (szczegóły w rozporządzeniu 2019/945)

‍

Cechy wspólne dronów w kategorii szczególnej z klasą (C5, C6) - wybrane cechy

• z wyjątkiem bezzałogowych statków powietrznych na uwięzi, umożliwiać pilotowi bezzałogowego statku powietrznego zakończenie lotu bezzałogowego statku powietrznego w sposób:
• niezawodny, przewidywalny i niezależny od automatycznego systemu kontroli lotu i naprowadzania; dotyczy to również aktywacji tego narzędzia;
• wymuszający opadanie bezzałogowego statku powietrznego i zapobieganie jego aktywnemu przemieszczaniu się w płaszczyźnie poziomej;

‍

Klasy dronów OPEN - dla kategorii otwartej - cechy wyróżniające

Zwięzłe omówienie różnic klas bsp i wymogów w tych klasach

(Po szczegółowe informacje należy zajrzeć do załącznika, dołączonego do Rozporządzenia delegowanego nr 2019/945)

‍

Wymogi wobec bsp w każdej klasie w kategorii “otwartej” (klasy od C0 do C4)

‍

• umożliwia pilotowi kontrolę nad bsp w każdych przewidywanych warunkach
• wymagana instrukcja uwzględniająca szczegółowe parametry

‍

Klasa C0

• MTOM < 250g
• maksymalna osiągana wysokość 120m
• maksymalna prędkość 19 m/s
• zaprojektowany w sposób minimalizujący ewentualne obrażenia ciała
• podąża za stacją bazową max w odległości 50 m od pilota
• zasilany prądem o max napięciu 24V
• brak wymogu numeru seryjnego

Nie musi:

• nie musi posiadać funkcji ograniczania wysokości przez pilota
• nie musi posiadać zdalnej identyfikacji
• nie musi posiadać systemu świadomości przestrzennej
• nie musi ostrzegać, kiedy wyczerpie się bateria
• nie musi gwarantować poziomu mocy akustycznej
• nie musi dysponować metodą przywrócenia transmisji lub zakończenia lotu (w przypadku przerwania transmisji danych)

‍

Klasa C1

• MTOM < 900g
• zaprojektowany w sposób minimalizujący ewentualne obrażenia ciała
• podąża za stacją bazową max w odległości 50 m od pilota
• zasilany prądem o max napięciu 24V

‍

Musi:

• posiadać funkcję ograniczania wysokości 
• posiadać numer seryjny
• posiadać zdalną identyfikację
• posiadać system świadomości przestrzennej
• ostrzegać, kiedy wyczerpie się bateria
• gwarantować poziom mocy akustycznej
• dysponować metodą przywrócenia transmisji lub zakończenia lotu (gdy przerwana transmisja danych)
• być wyposażony w światła

‍

Dron Mavic 3 uzyskał jako pierwszy na świecie potwierdzenie zgodności z klasą C1

Certyfikacja C1

‍

Klasa C2

• MTOM < 4 kg
• posiada funkcję niskiej prędkości max 3 m/s
• maksymalna osiągana wysokość 120m
• zaprojektowany w sposób minimalizujący obrażenia ciała
• nieograniczona odległość podążania za stacją bazową
• zasilany prądem o max napięciu 48V
• transmisja danych jest zabezpieczona przed nieuprawnionym dostępem do sterowania i kontroli
• dopuszczalne sterowanie na uwięzi poniżej 50m 

Musi:

• posiadać funkcję ograniczania wysokości 
• posiadać numer seryjny
• posiadać zdalną identyfikację
• posiadać system świadomości przestrzennej
• ostrzegać, kiedy wyczerpie się bateria
• gwarantować poziomu mocy akustycznej
• dysponować metodą przywrócenia transmisji lub zakończenia lotu (w przypadku przerwania transmisji danych)
• być wyposażony w światła

‍

Klasa C3

• MTOM < 25 kg
• maksymalny rozmiar 3m
• maksymalna osiągana wysokość 120m
• nieograniczona odległość podążania za stacją bazową
• zasilany wyłącznie energią elektryczną
• zasilany prądem o max napięciu 48V
• transmisja danych jest zabezpieczona przed nieuprawnionym dostępem do sterowania i kontroli
• dopuszczalne użytkowanie bsp na uwięzi poniżej 50m

‍

Musi:

• posiadać funkcję ograniczania wysokości 
• posiadać numer seryjny
• posiadać zdalną identyfikacji
• posiadać system świadomości przestrzennej
• ostrzegać, kiedy wyczerpie się bateria
• gwarantować poziomu mocy akustycznej
• dysponować metodą przywrócenia transmisji lub zakończenia lotu (w przypadku przerwania transmisji danych)
• być wyposażony w światła

‍

Nie musi:

• posiada funkcję niskiej prędkości max 3 m/s
• zaprojektowany w sposób minimalizujący ewentualne obrażenia ciała

‍

Klasa C4 - Jest to klasa dla dronów już dostępnych na rynku, których poziom bezpieczeństwa jest wystarczająco dobry. 

• MTOM < 25 kg
• nie może działać w trybach automatycznego sterowania
• brak ograniczeń napięcia prądu
• brak ograniczeń akustycznych
• brak innych szczególnych wymogów stawianych klasom niższym

‍

Klasy dronów SPECI - dla kategorii szczególnej

Klasa C5 - drony używane w scenariuszu STS-01 (VLOS)

‍

• MTOM < 25 kg
• statek powietrzny innym niż stałopłat, chyba że jest na uwięzi
• tryb niskiej prędkości do 5 m/s
• umożliwiające zakończenie lotu bezzałogowego statku powietrznego
• wymusić opadanie bezzałogowego statku powietrznego i zapobiec jego przemieszczeniu poziomemu z napędem
• może być przekształcony z bsp klasy C3 poprzez akcesoria (klasy C5)

‍

Klasa C6 - drony używane w scenariuszu STS-02 (BVLOS)

‍

• MTOM < 25 kg
• maksymalna prędkość 50 m/s
• programowalne zapobieganie przekroczeniu objętości przestrzeni
• umożliwiające zakończenie lotu bezzałogowego statku powietrznego
• wymusić opadanie bezzałogowego statku powietrznego i zapobiec jego przemieszczeniu poziomemu z napędem
• programowanie trajektorii lotu
• odległość, jaką najprawdopodobniej pokona bezzałogowy statek powietrzny po uruchomieniu środków do zakończenia lotu określonych w pkt 5, którą operator bezzałogowego statku powietrznego musi wziąć pod uwagę przy określaniu bufora ryzyka naziemnego.

‍

Nie musi:

być zasilany wyłącznie energią elektryczną